GRGIĆ, Zlatko

GRGIĆ, Zlatko, redatelj animiranih filmova, crtač, animator i karikaturist (Zagreb, 21. VI. 1931 — Montreal, 3. X. 1988). U Zagrebu maturirao 1950, studirao na Višoj novinarskoj školi te na Pravnom fakultetu. Kao student počinje objavljivati karikature u Studentskom listu, Narodnom listu, Vjesniku i Kerempuhu. Na poziv F. Hadžića zaposlio se 1951. u »Duga-filmu«, gdje je asistirao pri animaciji filmova Veseli doživljaj (1951) N. Neugebauera i Gool! (1952) B. Dovnikovića. U »Interpublicu« 1954–57, izradio nacrt za njegov zaštitni znak, sovu. Potom prelazi u »Zagreb-film«, gdje je isprva jedan od animatora na filmovima D. Vukotića (Cowboy Jimmy, Čarobni zvuci, oba 1957) i N. Kostelca (Premijera, Susret u snu, oba 1957), a ubrzo i glavni animator na filmovima Lažni kanarinac (1958, Neugebauer), Koncert za mašinsku pušku, Osvetnik i Veliki strah (svi 1958, Vukotić), Šagrenska koža (1960, V. Kristl i I. Vrbanić) te na lutka-filmovima Srce u snijegu (1959, B. Ranitović) i Gliša, Raka i Njaka (1960, M. Bogdanović). Glavni je animator i glavni crtač u Vukotićevoj Kravi na mjesecu (1959), Vrbanićevu Adamu i Evi (1960) i Ranitovićevu Nisu znali jer su mali (1960). Zanatski ovladavši animacijom, utemeljio je osebujnu i prepoznatljivu redateljsku poetiku. Slijedeći konvencije Zagrebačke škole režira filmove Posjet iz svemira (1964, scenarij Vukotić, 1. nagrada u Trstu 1965) i Peti (1964, suredatelj i suscenarist P. Štalter), kao krajnji domet reducirane animacije, koju potom prevladava u filmu Muzikalno prase (1965, suscenarist Dovniković, 1. nagrada u Leipzigu 1966) te u antiprogramskom filmu Mali i veliki (1966, Nagrada »Crvena vrpca« u New Yorku 1972). U potonjem uvođenjem grafičkih, a ne literarnih gegova, otkriva nove dimenzije crtanofilmskoga humora apsurda. Nastavlja s filmovima Klizi-puzi (1968), Maestro Koko (1968, s B. Kolarom i A. Zaninovićem, »Srebrni Hugo« u Chicagu, »Srebrni lav« u Veneciji, obje 1969), Vjetrovita priča (1968, s Kolarom i Zaninovićem, 2. nagrada u Barceloni 1971) i Scabies (1970). Njegujući istodobno u svojim filmovima umjetnički i populistički izraz, na temelju dječjeg filma Izumitelj cipela (1967, suscenarist Dovniković, »Zlatni pelikan« u Mamaji 1968), ostvario je najkomercijalniju seriju »Zagreb-filma« profesor Baltazar. S Kolarom i Zaninovićem ostvario je pilot-film te serije, Leteći Fabijan (1968), 11 epizoda prve serije (1969) te pet iz druge (1972). Od 1970. u više navrata boravi u Kanadi, gdje za National Film Board of Canada, prema scenarijima D. Ariolija, radi filmove Hot Stuff (1970, 1. nagrada u Zagrebu, Srebrna medalja u New Yorku, Zlatna medalja u Atlanti, Brončana medalja u Chicagu, sve 1972) i Who Are We? (1975, Srebrna medalja u New Yorku 1975). Eksperiment s dijaloškom pratnjom iz tih filmova nastavlja u Hrvatskoj djelima Optimist i pesimist (1974, Nagrada žirija ASIFA-e i 3. nagrada u Oberhausenu 1974) i Trio (1976). Autor je niza crtanih minifilmova (Volite se, ne ratujte, 1971, Zlatna medalja u New Yorku, Brončana medalja u Atlanti, obje 1972) te serije Maxi Cat (1971–76, 24 minifilma), u kojoj potpuno razvija tehniku »oslobođene animacije«. God. 1977. ostvaruje film Ptica i crvek (3. nagrada u Annecyju, 2. nagrada u Beogradu, obje 1978) kao početak serije koju nastavljaju drugi autori, a 1979. filmove Pepeljuga i za Oscara nominirani film Lutka snova (Dream Doll, suredatelj B. Godfrey). Vrstan animator i crtač, nametnuo se kao jedan od u svijetu istaknutijih autora Zagrebačke škole crtanog filma. Ne zanemarujući njezina iskustva, prvi je narušio njezine konvencije: reduciranu animaciju zamijenio je punom, artificijelni crtež prividno nedotjeranim i razbarušenim, a »velike teme« nepretencioznim, kadšto apsurdnim gegovima, približivši se ponajboljim uzorima američke škole nonsensa. Realizirao je više reklamnih filmova (Dvoboj–Piretox, 1968, »Srebrni Hugo« u Chicagu za najbolji TV animirani reklamni film 1969) pretežno za inozemne naručitelje (Mini Morris, 1971; Michelin, 1973; Continental Edison, 1976), objavljivao stripove (Start, 1980) te pisao zapažene eseje o animaciji (Filmska kultura, 1958), a tijekom 1980-ih predavao je animaciju na sveučilištima Sheridan u Torontu i Concordia u Montrealu. God. 1975. dobitnik je Nagrade »Vladimir Nazor«. Od 1990. na Svjetskom festivalu animiranih filmova u Zagrebu dodjeljuje se nagrada »Zlatko Grgić«.