DEVIĆ, Ivan (Devich), povijesni pisac i publicist (Split, 11. VII. 1830 — Split, 8. XII. 1906). Srednju školu polazio u splitskoj državnoj gimnaziji (1842–48) i u splitskom sjemeništu (1848–50), a bogosloviju studirao u Zadru (1850–54). Bio nastavnik u splitskom sjemeništu (1854–56) i bogosloviji (1856/57) te ekonom u Centralnomu bogoslovskom sjemeništu u Zadru. Otišao 1857. na bečko Sveučilište da se osposobi za gimnazijskog profesora. Vrativši se 1860. iz Beča, nastavio prekinutu službu u Zadru. Potom je privremeni profesor u višoj realci u Splitu (1864–67), biskupski kancelar (1867–70), vjeroučitelj u splitskoj višoj gimnaziji (1870–78), školski nadzornik u splitskom kotaru (1870–82) i katedralni župnik (1878–87). Obavljao također službe rektora crkve Dušica, kancelara Zbora katedralnog svećenstva, savjetnika crkvenoga ženidbenog suda, prosinodalnog ispitatelja, savjetnika pastoralnih konferencija, biskupskog provikara, kaptolskog prokuratora, kaptolskog arhivara i kaptolskoga kancelara. U mlađim godinama bio je zakleti sudski tumač za njemački i latinski jezik, a 1872. vodio je splitski Arheološki muzej. Kanonikom splitskoga Stolnog kaptola imenovan 1878, kaptolskim dekanom 1895, a čašću papinskog prelata odlikovan 1904. U političkim previranjima onoga vremena odlučio se za autonomaše i nekoliko godina bio njihov općinski vijećnik u Splitu (izabran 1868). Bio je član zoofilnog društva u Trstu, povjerenik Književnog društva Sv. Jeronima za splitski kotar, konzervator starina u Splitu te dopisni član Središnjeg povjerenstva za starinske spomenike u Beču. — Prilozima u tisku počeo se javljati 1860. U listovima La Voce dalmatica (1860–62), La Dalmazia cattolica (1874–75), L’Avvenire (1875–80), Katolička Dalmacija (1881–82), List Biskupije spljetske i makarske (1878, 1882, 1885), Bullettino di archeologia e storia dalmata (1893–94), La Difesa i u posebnim brošurama objavio je više izvješća, biografija, prigodnih pjesama i povijesnih rasprava, gotovo sve na talijanskom jeziku. Djelo Prose e poesie educative, najavljivano 1860. i 1870, koje je u konačnoj verziji trebalo imati oko 200 stranica, nije objavio. Najviše se bavio crkvenom poviješću rodnoga grada. Pronašao je (1890) zagubljeni rukopis Evangeliarium Spalatense iz VI–VIII. st. Vodio je oštru polemiku s F. Bulićem, braneći tradicionalna mišljenja o vremenu djelovanja i relikvijama splitskog zaštitnika Sv. Dujma, pri čemu se dao zavesti »krivo shvaćenim patriotizmom« i »pretjeranom navezanošću na neke mjesne tradicije« (Bulić). Za povijesno-istraživački rad nedostajale su mu potrebne pripreme. Raspravu o Splitskom evanđelistaru napisao je uz Bulićevu pomoć.
DJELA: Pel sesto centenario di Dante Alighieri. Discorso... letto agli alunni della Scuola reale superiore in Spalato il di 20 Maggio 1865. Spalato 1865. — Programma pell’ istituzione d’ una cassa di mutuo soccorso pegli artieri della città e dei soborghi di Spalato. Spalato 1867. — Canzone a Spalato pella festa di S. Doimo del 1870. Spalato 1870. — Un pellegrinaggio sotto la condotta del padre Fiorovich d. C. Di G. La Dalmazia cattolica, 1(1870) 6, str. 2–4; 7, str. 2–4; 9, str. 2–4. — L’I. r. museo d’ antichità in Spalato. Programma dell’ I. r. ginnasio superiore di Stato in Spalato, 1871–72, str. 19–35. — Alla società operaia di Spalato che nel giorno 25 Agosto 1872 spiega la sua bandiera benedetta congratulazioni e riflessi. Spalato 1872. — Prima conferenza dei maestri popolari del Distretto scolastico di Spalato tenuta nei giorni 14 e 15 Ottobre 1873. Spalato 1874. — Il soprannaturale nel secolo XIX ossia Gli avvenimenti miracolosi di Lourdes narrati da Enrico Lassere e compendiati dall’... Zara 1875. — Le ceneri di Pio IX nella notte del 13 Luglio 1881 (carme). Spalato 1881. — Giovanni di Ravenna e Lorenzo Dalmata arcivescovi di Spalato, cenni storici ed elogio. Spalato 1882. — Il sarcofago dell’ arcivescovo Lorenzo Dalmata. List Biskupije spljetske i makarske, 5(1882) 9, str. 69–71. — Pella inaugurazione della Casa d’industria e ricovero. Spalato 1882. — Novi oltar Presv. Sakramenta u župničkoj crkvi u Lučcu u Splitu, što znači i znamenuje? List Biskupije spljetske i makarske, 8(1885) 11, str. 117–127. — Don Giuseppe Banterle predicatore quaresimale in Spalato 1886. Spalato 1886. — L’Evangeliario Spalatense dell’ Archivio capitolare di Spalato. Bullettino di archeologia e storia dalmata, 16(1893) Pr. IV, str. 1–20; 17(1894) str. 21–111. — Saluto al primo Congresso di archeologia cristiana in Spalato. Doveroso e cordiale saluto del Capitolo della cattedrale. Spalato 1894. — Festeggiamo il nostro patrono San Doimo discepolo di S. Pietro, primo vescovo di Salona le cui sacre e venerate ossa riposano a Spalato. Spalato 1900. — Apologia del Festeggiamo il nostro patrono S. Doimo... Spalato 1900. — Ai Dalmati (sul’Illyricum sacrum). Ad Adolfo Mussafia gli studenti italiani della Dalmazia 1855–1904 (zbornik). Spalato 1904. — Documenti per la storia di Spalato. La Rivista dalmatica, 13(1932) 3, str. 9–61; 14(1933) 1, str. 47–54; 4, str. 45–55.
LIT.: F. Bulić: Mons. Giovanni Dević (nekrolog). Bullettino di archeologia e storia dalmata, 29(1906) 8/12, str. 316–317. — I. Tacconi: Una data e uno storico. La Rivista dalmatica, 13(1932) 3, str. 5–6. — I. Ostojić: Splitski kaptol u Splitsko-makarskoj biskupiji. Split 1977, 128–130. — E. Marin: Bulić i suvremenici domaći i strani. Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku, 79(1986) str. 76. — J. A. Soldo: Pitanje sv. Dujma i don Frane Bulić. Ibid., str. 188–190.
Slavko Kovačić (1993)
