BRANIVOJEVIĆI, zahumska vlastela. Branivojevi sinovi Brajko, Branoje (Branko), Mihajlo i Dobrovoj bili su srpski pogranični zapovjednici, a stekavši Stonski rât i susjedne primorske krajeve, postadoše moćni feudalci i osamostališe se prema srpskom kralju. To im je uspjelo nakon što je hrvatski ban Mladin II Bribirski izgubio Zahumlje (većim dijelom toga područja sa Stonskim ratom vladali su Bribirski do kraja XIII st.) u ratu 1318/19. sa srpskim kraljem Stefanom Urošem II Milutinom. Kada je, nastojeći da stekne Zahumlje, bosanski ban Stjepan II Kotromanić poveo 1326. rat protiv Nemanjićâ, sukobio se i s Branivojevićima. Protiv njih je sklopio savez s Dubrovčanima, koje su Branivojevići uzemirivali nasilnim postupcima. U travnju 1326. Dubrovčani su zarobili Brajka, koji je iste godine umro u njihovoj tamnici od gladi, a Branoje je, kada se predao Srbima, također 1326. pogubljen u kotorskoj tvrđavi. M. Orbin navodi da su njihova braća Mihajlo i Dobrovoj poginuli iste godine u borbama s bosanskim banom, koji je zavladao većim dijelom Zahumlja. Novije je mišljenje da su Dubrovčani stekli Stonski rat već za rata s Branivojevićima. Izvori pokazuju, a i u historiografiji prevladava mišljenje, da su ga dobili mirnim načinom 1333.
LIT.: M. Orbin: Il Regno degli Slavi. Pesaro 1601, 391–393. — V. Ćorović: Historija Bosne, 1. Beograd 1940. — M. L. Zečević: Branivojevići. Vreme, 20(1940) 6451, Pr., str. 5. — K. Jireček: Istorija Srba, 1–2. Beograd 1952². — V. A. Tripković: Branivojevići. Istorijski glasnik, 1960, 3/4, str. 55–85. — B. Krekić: Uz jednu studiju o Branivojevićima. Ibid., 1963, 4, str. 95–97. — V. A. Tripković: Oko »ustupanja« Stona i Pelješca Dubrovčanima (1326–1333). Ibid. 1, str. 43–47, 60. — S. Ćirković: Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd 1964. — V. Foretić: Kada je i kako Stonski rat došao pod vlast Dubrovnika. Pelješki zbornik, 1(1976) str. 81–83. — J. Lučić: Nov podatak o Branivojevićima. Historijski zbornik, 31–32(1978–79) 1/4, str. 307–311. — V. Foretić: Povijest Dubrovnika do 1808, 1. Zagreb 1980, 91. — J. Lučić: Pelješac od dolaska Slavena do potpadanja pod vlast Dubrovačke Republike. Pelješki zbornik, 2(1980) str. 22–23. — Isti: Dopuna o Branivojevićima. Historijski zbornik, 35(1)(1982) str. 333.
Vinko Foretić (1989)
