DRAGMAN, Ervina

DRAGMAN, Ervina, dramska glumica (Zagreb, 8. XII. 1908 — Zagreb, 1. VIII. 1990). Nižu gimnaziju pohađala u Zagrebu, gdje je 1928. završila trogodišnju Glumačku školu. U zagrebačkom HNK angažirana je neprekidno od 1. VII. 1928. do umirovljenja 30. IX. 1975, što je nakon Marije Ružičke-Strozzi najdulji kontinuitet djelovanja u tom ansamblu. Prvi put nastupila je kao učenica Glumačke škole 1926 (J. Odavić, Hej Sloveni!), a iste je godine zapažena kao Mali na praizvedbi Kulundžićeva Škorpiona. Još je nekoliko puta interpretirala dječake i mladiće, Raku (B. Nušić, Gospođa ministarka) i Kerubina (A. P. Beaumarchais, Figarova ženidba), a iznimnu glumačku nadarenost potvrdila je kao Hedviga (H. Ibsen, Divlja patka). Nakon više uloga u stilski različitom repertoaru (Eleonora u Strindbergovu Uskrsu, Kristina u Schnitzlerovu Ljubakanju, Fanny u Pagnolovu Mariusu) postupno dorađuje svoj umjetnički lik profinjenim kreacijama u klasičnoj drami; uspješna je kao mlada ljubavnica i prpošna subreta. U Shakespeareovim djelima igra Pucka (San ivanjske noći), Juliju (Romeo i Julija) i Mariju (Na tri kralja), u Molièreovim je komedijama sluškinja i ljubavnica, a u Goldonijevu Lašcu Rosaura. Nastupala je u mnogim praizvedbama hrvatskih dramatičara, ističući se kao Marica (A. Šenoa i M. Begović, Hrvatski Diogenes) i Prva dama (M. Krleža, Leda), a igra i Anicu (I. Vojnović, Ekvinocijo) te Doru Krupićevu (Šenoa i M. Dežman, Zlatarovo zlato). Na povijesnoj izvedbi Držićeva Dunda Maroja u režiji M. Foteza (1938) interpretirala je prvu hrvatsku Petrunjelu novog doba; u toj je ulozi nastupila s prvim suprugom J. Laurenčićem (Pomet) više od stotinu i dvadeset puta, stvorivši glumački uzorak za tu ulogu. Dosegnuvši životnu i glumačku zrelost, s posebnim je vitalitetom nastupala u renesansnoj komediji kao Gruba (Držić, Skup), u Molièreovim djelima kao Dorina (Tartuffe) i Toinette (Umišljeni bolesnik), a isticala se i kao tumač Goldonijeve Mirandoline (Krčmarica Mirandolina) i Uršule (Ribarske svađe). U domaćem je repertoaru zapažena kao Laura (Krleža, U agoniji, tročinska verzija), Melita (Krleža, Leda), Iola i Vera (M. Matković, Heraklo i Ranjena ptica). Uloga Ljubice u istoimenom Šenoinu igrokazu 1964. značila je glumačku prekretnicu. Nekadašnja naivka, zavodnica i neobuzdano temperamentna žena, postaje ironično osjenčana usidjelica. Razvija već ranije naviještene sklonosti prema karakterno zahtjevnijim dramskim ulogama (Gina u Ibsenovoj Divljoj patki, Nataša u Na dnu M. Gorkoga, Catherina u Nasljednici Ruth i A. Goetza i Estelle u Sartreovoj drami Iza zatvorenih vrata). Najviše dosege u toj glumačkoj struci pokazala je kao Madame Bovary u scenskoj adaptaciji istoimena Flaubertova romana (dramatizacija i režija T. Strozzi). Vrhunac glumačke karijere postiže kao Gospođa Morli (L. Pirandello, Gospođa Morli, jedna i dvije), Winnie (S. Beckett, Divni dani), Ranjevska (A. P. Čehov, Višnjik). Ulogom Gospođe Frole (Pirandello, Tako je [ako vam se čini]) proslavila je 1975. pedesetu obljetnicu umjetničkog rada te još jednom potvrdila vrhunsku sposobnost glumačke prilagodbe životnoj dobi (I. Hergešić). Nastupala je i na Dubrovačkim ljetnim igrama, gdje se posebno istaknula kao Infantkinja (P. Corneille, Cid). Osnutkom Akademije za kazališnu umjetnost (1950) kraće je djelovala kao nastavnica glume i scenskoga govora. Dobila je Nagradu grada Zagreba (1960), godišnju Nagradu »Vladimir Nazor« (1965) i Nagradu »Vladimir Nazor« za životno djelo (1976).