HORVAT, Branko

HORVAT, Branko, ekonomist (Petrinja, 24. VII. 1928). Sin Artura, kirurga. Gimnaziju završio 1947. u Požegi, studij 1952. na Ekonomskom fakultetu u Zagrebu gdje je 1955. doktorirao tezom Ekonomika naftne privrede, potom 1958. i na Sveučilištu u Manchesteru (Engleska). Kao stipendist Fordove zaklade specijalizirao 1964/65. na Harvardovu sveučilištu u SAD. Asistent i znanstveni suradnik Instituta za naftu i Ekonomskog instituta u Zagrebu 1950–55, od 1955. radio u Saveznom zavodu za privredno planiranje u Beogradu, u kojem je 1958. osnovao Odjel za ekonomska istraživanja i metodologiju planiranja, od 1963. u Jugoslavenskom institutu za ekonomska istraživanja, a od 1967. Institutu ekonomskih nauka, u kojem je do 1970. direktor. Izvanredni profesor Sveučilišta u Beogradu od 1962, od 1975. redoviti profesor na Fakultetu za vanjsku trgovinu u Zagrebu (od 1982. Ekonomski fakultet). Predavao ekonomsku analizu, političku ekonomiju socijalizma, privredno planiranje, ekonomsku teoriju i komparativne ekonomske sisteme. Gostovao na stranim sveučilištima (University of Michigan, SAD 1968; University of Florida, SAD 1970; Universidad catolica de Chile, Santiago 1972; Stockholms universitet, Švedska 1974; University of Dar es Salaam, Tanzania 1975; American University, Washington 1970, 1972, 1974; University of Nôtre Dame, SAD 1978; Université de Paris, Francuska 1978; Yale University, SAD 1983–84. i University of Cambridge, Velika Britanija 1986). Osim monografija, udžbenika i studija, objavio je više od 300 znanstvenih članaka, rasprava i ogleda u Ekonomistu (1951, 1957–59, 1961, 1963, 1969, 1971, 1973, 1979, 1982, 1984), Ekonomskom analitičaru (1952, 1983), Nafti (1952–55, 1985), Naprijedu (1952), Organizaciji rada (1952), Ekonomskom pregledu (1953–55, 1959, 1961, 1975, 1977, 1991–92, 1997, 1999–2001), Pomorstvu (1954), The Economic Journal (London 1958, 1965), Konjunkturpolitik (Berlin 1960), Našoj stvarnosti (1960, 1962), Našim temama (1963, 1975, 1980), Statističkoj reviji (1964), Ekonomskoj analizi (1967–68, 1970, 1972, 1974, 1976–77), Ekonomskoj reviji (1967), Gledištima (1967–68, 1981–82), Političkim sveskama (1968), Pregledu (1970, 1976), Ekonomskoj misli (1971), Eastern European Economics (Armonk 1972–74), Jahrbuch der Wirtschaft Osteuropas (München 1974), Naučnom pregledu (1979), Scientia Yugoslavica (1984), Političkoj misli (1991, 1995–96), Ekonomija/Economics (1995, 1997–2000). — Temeljna značajka Horvata jest široko područje znanstvenog zanimanja. Počeo je s ekonomikom industrije nafte, koju je analitički razvijao, kako s gledišta mikroekonomije tako i njezina društveno-ekonomskog značaja (Distribucija nafte, Zagreb 1956; Proizvodnja nafte, Beograd 1965; Prerada nafte, Beograd 1965; Ekonomika jugoslavenske naftne privrede, Beograd 1962). Baveći se društvenim privrednim planiranjem, H. je sintetizirao relevantna svjetska teorijska dostignuća ukazujući na odgovarajuće instrumente teorijskog aparata analize problema privrednog sustava. Dio rezultata tih istraživanja bila je ideja o centralnom investicijskom fondu kao načinu usmjeravanja privrednog razvoja i prijedlozi o financiranju razvoja nerazvijenih područja (Ekonomska teorija planske privrede, Beograd 1961; Towards a Theory of Planned Economy, Beograd 1964). Očitovana privredna recesija u 1961, potaknula je Horvata na preorijentaciju od planskih na sistemska pitanja – analizu mehanizma i funkcioniranja privrednog sustava koja je vodila do uočavanja i utvrđivanja cikličnosti privrednih kretanja (Privredni ciklusi u Jugoslaviji, Beograd 1969). Glavno mu je djelo Politička ekonomija (Zagreb 1982), u kojem je predložio ekonomska, socijalna i politička rješenja. Prvi je primijenio matematičke metode i druga sredstva moderne ekonomske analize u jugoslavenskoj ekonomiji, a u analizi privrednih ciklusa služio se ekonometrijom. U knjizi Ekonomski modeli (1962) analizira proizvodnju, potrošnju, ponašanje poduzeća, investicije, modeliranje privrede i tehnološki napredak, a u knjigama Ogled o jugoslavenskom društvu (1969), Politička ekonomija socijalizma (1984) i Društvena kriza i kako je prevazići (Zagreb 1985), bavi se društveno-ekonomskom tematikom. Bio je voditelj jugoslavenske delegacije na prvom zasjedanju Komiteta UN za industrijski razvoj (1961) te je pod njegovim predsjedništvom izrađen prijedlog da se osnuje UNIDO (United Nations Industrial Development Organization), specijalizirana organizacija za industrijski razvoj. Bio članom Saveznog ekonomskog savjeta (1963–65), ekonomski savjetnik predsjednika SIV-a (1971), vlada Perua (1972. i 1976), Bangladeša (1973), Brazila (1974) i predsjednika turske vlade (1980–81). Osnovao Jugoslavensko udruženje za ekonometriju i organizacijske nauke u Beogradu (1967). Pokretač je i dugogodišnji urednik časopisa Ekonomska analiza, poslije Economic Analysis and Worker’s Management. Osnivač i predsjednik Socijaldemokratske unije (SDU) 1992–95. i 1998–2000. U njegovu je čast izdan zbornik Equality, Participation, Transition (New York 2000).