MARTINOVIĆ, Miše

MARTINOVIĆ, Miše, glumac (Dubrovnik, 1. VI. 1926 — Dubrovnik, 1. VIII. 2021). Završivši gimnaziju u Dubrovniku 1944, mobiliziran u domobranstvo. Na povlačenju prema Bleiburgu 1945. izvukao se te dospio do Sarajeva, gdje je zarobljen i mobiliziran u JA. Zbog čitanja pastirskoga pisma katoličkih biskupa 1946. osuđen na 15 godina zatvora (kaznu služio u Zenici); 1948. amnestiran (osuđen na pet godina gubitka političkih i građanskih prava), vratio se u Dubrovnik. Ondje isprva radio u knjigovodstvu poduzeća Graditelj, 1949. bio honorarni i od 1950. do umirovljenja 1990. stalni član Narodnoga kazališta (od 1967. Kazalište Marina Držića, KMD), osim sezone 1956/57, kad je na poziv B. Gavelle angažiran u Zagrebačkom dramskom kazalištu. Reaktiviran, v. d. ravnatelja KMD 1994–96; kao glumac i jezični savjetnik surađivao i poslije. Izvanredno studirao pravo u Zagrebu 1951–55. Neponovljive, jedinstvene geste, promišljen i precizan u pristupu liku te osobito razvijena osjećaja za jezičnu uvjerljivost, odigrao je više od 200 uloga, istaknuvši se umijećem sugestivne glumačke preobrazbe. Debitirao 1949. kao Harry Smith (K. M. Simonov, Rusko pitanje), potom je u klasičnom repertoaru bio Fabrizio (C. Goldoni, Krčmarica Mirandolina, 1949), Clitandre i Cléante (Molière, Učene žene, 1950, i Tartuffe, 1953), Hipolit i Tezej (Euripid, Hipolit, 1955. i 1974) te Macduff (W. Shakespeare, Macbeth, 1977), u realističkome i modernome Pintorović i Hasanaga (M. Ogrizović, Hasanaginica, 1952. i 1967), Mirko (J. Kosor, Požar strasti, 1954), Lee Prentice i Marko Barić (M. Begović, Amerikanska jahta u splitskoj luci, 1954, i Bez trećega, 1964), John Proctor (A. Miller, Vještice iz Salema, 1955), Križovec i Aurel (M. Krleža, U agoniji, 1957, i Leda, 1963), Pukovnik Izquierdo (E. Roblès, Montserrat, 1958), Gospodin Frank (Frances Goodrich i A. Hackett, Dnevnik Ane Frank, 1959), Grof (J. Anouilh, Pokus ili kažnjena ljubav, 1960), Jim OʼConnor (T. Williams, Staklena menažerija, 1965), Kapetan (A. Strindberg, Otac, 1968, Nagrada Udruženja dramskih umjetnika Hrvatske), Henry (J. Goldman, Lav u zimi, 1970), Meštar Ubu (A. Jarry, Kralj Ubu ili Poljaci, 1972), Mek Petica (B. Brecht, Čovjek je čovjek, 1973), Veršinjin i Gajev (A. P. Čehov, Tri sestre, 1975, i Višnjik, 1983), Nesrećković (A. N. Ostrovski, Šuma, 1978, Nagrada »Vladimir Nazor«) i Doktor Wangel (H. Ibsen, Žena s mora, 1985), u teatru apsurda Vatrogasac i Starac (E. Ionesco, Ćelava pjevačica, 1965, i Stolice, 1977) te Vladimir (S. Beckett, U očekivanju Godota, 1971). Zapaženim je kreacijama obilježio i Dubrovačke ljetne igre (DLJI), na kojima je nastupao od 1951. Zapamćen je kao Vitez Tobija Podrig i John Falstaff (Shakespeare, Na Tri kralja ili Kako hoćete, 1964, i Vesele žene windsorske, 1972), Sganarelle (Molière, Don Juan, 1966), Tezej (Sofoklo, Edip na Kolonu, 1976), Fran (Goldoni i F. Čale, Kafetarija, 1978) i Kreont (Euripid, Feničanke, 1987) te zloslutni i uznemireni Krležin Aretej u glasovitoj produkciji (Aretej ili Legenda o svetoj Ancili, Rajskoj Ptici, 1972). Okosnica mu je glumačkoga rada dubrovački repertoar, poglavito djela M. Držića i I. Vojnovića. U Držićevu Dundu Maroju dojmljivo je odigrao Mara (1951), Bokčila (1964. i 1976), Dunda Maroja (1974. i 1989) i Popivu (1981) na DLJI, u Skupu bio je Munuo (Narodno kazalište, 1950), Pasimaha (DLJI, 1958) i Dundo Niko (DLJI, 1986), u Noveli od Stanca (KMD, 1976) naslovni lik, kojemu je vješto naglasio tragične momente. Glumio i Držićeve Kupida (Plakir, DLJI, 1952), Dživa Pešicu i Prologa (Novela od Stanca – Tirena, DLJI, 1952), Turčina (Tripče de Utolče, KMD, 1953. i 1967), Obrada i Radata (Tirena, DLJI, 1958. i 1993), Agamemnona (Hekuba, DLJI, 1959) te Grižulu (Grižula iliti Plakir, DLJI, 1967). Vrstan tumač Vojnovićevih likova, bio je Ivo Ledinić (Ekvinocijo, Narodno kazalište, 1951), Vuko (Na taraci, DLJI, 1953, Nagrada grada Dubrovnika 1962), Lujo Lasić (Suton, DLJI, 1965), Jero (Maškarate ispod kuplja, KMD, 1969), Režiser (Prolog nenapisane drame, KMD, 1971), Knez (Allons enfants!, DLJI, 1999) i Gospar Niko (Na taraci, DLJI, 2009, Nagrada hrvatskoga glumišta), a uloga psihološki profinjena Nika Marinovića (Ekvinocijo, KMD, 1971, Sterijina nagrada 1973) drži se njegovim glumačkim vrhuncem. Nastupao i u djelima drugih dubrovačkih autora (Ribar i Radamant, I. Gundulić, Dubravka, DLJI, 1961, i Prozerpina ugrabljena, KMD, 1989; Kapural Luko, V. Stulli, Kate Kapuralica, KMD, 1974). U matičnom je kazalištu režirao desetak predstava. Glumio u radijskim i TV dramama (D. Marušić, Suton, 1957, Plemićko gnijezdo, 1965, i Pjesma od rastanka, 1979; Višnja Lasta, Preko ožiljaka, 1968; I. Hetrich, Allegro con brio, 1973; E. Galić, Novela od kapetana, 1980), široku popularnost stekao ulogom Brice u Marušićevoj TV seriji Naše malo misto (1970–71). Manje uloge ostvario i na filmu (Ž. Senečić, Dubrovački suton, 1999; V. Bulajić, Libertas, 2006). Dobio nagrade Udruženja dramskih umjetnika Hrvatske 1961, 1963. i 1965, »Dubravko Dujšin« 1990. i »Orlando« 2009, za životno djelo »Vladimir Nazor« 1990, grada Dubrovnika 1996. i hrvatskoga glumišta 2004. te Držićev zlatni pečatnjak 1999. Portretirao ga je Z. Kauzlarić Atač (1989). O njem je snimljen portret u TV emisiji Srdačno vaši (Hetrich, 1990) i dokumentarni film Portret: Miše Martinović (Renata Margaretić Urlić, 2011).